Khủng hoảng tuổi lên 2 - mách mẹ cách đối phó cực hiệu quả.

Ngày đăng: 05/10/2021

Nếu đang có con 2 tuổi, chắc hẳn bạn không ít lần điên đầu với chúng. Ở tuổi này, trẻ chỉ muốn làm theo ý mình. Dù bạn có dùng biện pháp mạnh để con nghe lời nhưng gần như không hiệu quả với trẻ. Đây được xem là khủng hoảng tuổi lên 2.

Khủng hoảng tuổi lên 2 có thể trở thành cơn ác mộng của không ít ông bố bà mẹ. Trong mọi tình huống, trẻ đều trả lời “không”. Vậy làm cách nào để đối phó khủng hoảng tuổi lên 2? Hãy cùng Colosmom Yummy tìm hiểu qua bài viết sau nhé.

Khái niệm về khủng hoảng tuổi lên 2

Theo các chuyên gia giáo dục, ở bất cứ độ tuổi nào, trẻ đều có thể rơi vào các khủng hoảng với mức độ bộc lộ khác nhau do đặc điểm tâm sinh lý của trẻ thay đổi liên tục. Khủng hoảng tuổi lên 2 nhằm chỉ giai đoạn chuyển biến tâm lý rõ rệt của trẻ ở thời kỳ từ 18 tháng đến 3 tuổi khi trẻ hay ăn vạ, thích nói “không” với bất kỳ điều gì chúng không thích hay có xu hướng “bạo lực” thích đấm đá, cào cấu… hoặc bỏ qua các quy tắc đã được bố mẹ đặt ra trước đó.

Nguyên nhân dẫn đến khủng hoảng tuổi lên 2 của trẻ là bởi ở giai đoạn 0-3, trẻ thay đổi và tăng trưởng nhanh chóng về mặt cảm xúc, con muốn được yêu thương, chấp nhận, tôn trọng, thấu hiểu, ấm áp và được nâng niu bảo vệ. Đặc biệt, ở thời điểm này, trẻ bắt đầu muốn thể hiện suy nghĩ của bản thân qua lời nói nhưng vốn từ hạn chế khiến con khó diễn đạt được. Vì vậy, trẻ càng dễ khó chịu, “khủng hoảng” với chính mình và với người khác.

Nếu cha mẹ không bắt kịp được nhu cầu của các con thì các con sẽ bộc lộ rất nhiều các hành vi thách thức, chống đối quyết liệt với tất cả mọi người.

Trước hết, thời kỳ này được đặc trưng bởi hành vi thách thức, bao gồm nói “không”, đánh, đá, cắn hoặc bỏ qua các quy tắc đã được bố mẹ đặt ra từ trước. Khủng hoảng tuổi lên 2 có thể bắt đầu ngay sau sinh nhật đầu tiên hoặc có bé đến 3 tuổi mới có các biểu hiện này.

Mặt khác, 2 tuổi là khoảng thời gian trẻ trong độ tuổi tập đi đạt được các mốc phát triển quan trọng, bao gồm giao tiếp trong các câu có hai hoặc ba từ, đi bộ, leo trèo và hiểu các khái niệm cụ thể như “của con”, “không được”, “hư quá”– những từ ngữ mà bé vẫn chưa tiếp thu được trước đó.

Về cơ bản, khủng hoảng tuổi lên 2 cho phép bé thử nghiệm, khẳng định sự độc lập, học cách truyền đạt nhu cầu và mong muốn, cũng như nhận ra rằng những ham muốn đó đôi khi có thể khác với người khác.

Dấu hiệu của khủng hoảng tuổi lên 2

Những đứa trẻ 2 tuổi thường kén chọn và thách thức tính nhẫn nại của người lớn, khả năng trì hoãn cho mọi tình huống. Dù không có danh sách rõ ràng về các dấu hiệu cho thấy bé đang trong giai đoạn khủng hoảng và mỗi cá nhân đều có cách thể hiện khác nhau, nhưng vẫn xuất hiện một vài điểm chung sau đây:

1. Tỏ ra khó chịu khi người lớn không hiểu ý

Một trong những nguyên nhân phổ biến của những cơn gào khóc khủng khiếp là bé bực tức do người lớn không hiểu được bé muốn gì. Ví dụ, trẻ muốn uống nước nhưng khi bạn đưa nước, trẻ bật khóc tức tưởi vì bạn đã đưa cho bé một cái ly màu đỏ thay vì màu xanh yêu thích của bé.

Tuy nhiên, một khi bé có thể biểu hiện nhu cầu của mình tốt hơn, cơn giận dữ sẽ bắt đầu giảm xuống.

2. Đá, cắn hoặc đánh những người xung quanh

Giai đoạn này, trẻ có thể không có nhiều từ ngữ để diễn tả và vẫn đang phát triển khả năng kiểm soát sự xúc động nên dễ bùng phát bằng hành động như đá, cắn, đánh người khác. Dù điều này khá phổ biến nhưng đây là thái độ cần phải được can thiệp để ngăn chặn bé sinh ra thói quen không tốt về sau.

3. Tức giận một cách vô cớ

Điều đáng sợ nhất trong các dấu hiệu của giai đoạn này là những cơn giận dữ nơi công cộng. Nếu bạn mong đợi bé xử sự đúng đắn ở nơi công cộng vì nghĩ rằng con có thể kiềm chế trước nhiều người thì sự thật lại chỉ khiến bạn thất vọng thêm mà thôi.

4. Bắt đầu nói “không” nhiều hơn

Đôi lúc trẻ sẽ làm bạn bối rối khi bày tỏ “không” một cách vô nghĩa trong nhiều tình huống, ví dụ như khi bạn đưa cho bé đồ ăn vặt, đồ chơi yêu thích, chúc bé ngủ ngon…

5. Bảo vệ lãnh thổ

Ở giai đoạn này, trẻ đang tìm hiểu khái niệm về sự sở hữu. Do đó, bé sẽ trở nên nhạy cảm với “lãnh thổ” của mình và sẵn sàng đánh nhau với mọi người nếu cảm thấy “lãnh thổ” bị xâm phạm ngay cả khi đó chỉ là một chiếc ghế bé ngồi ăn cơm hay chỗ nằm trên giường.

Khủng hoảng tuổi lên 2 kéo dài bao lâu?

Các chuyên gia cho rằng khủng hoảng tuổi lên 2 tuổi sẽ giảm bớt khi trẻ hiểu rõ hơn các quy tắc, biết cách truyền đạt những gì mình muốn và nhận ra rằng ly uống nước sai màu không có gì quá to tát.

Khủng hoảng tuổi lên 2 kéo dài bao lâu?

Cách xử lý khủng hoảng tuổi lên 2

Việc đối phó với giai đoạn khủng hoảng tuổi lên 2 của con không dễ dàng. Vì vậy, Colosmom Yummy sẽ bật mí cách giúp bạn cùng con vượt qua quá trình này như sau:

Đừng lên lịch đi chơi hoặc hoạt động vào những thời điểm mà bạn biết con có khả năng tức giận nhiều nhất, thường là gần giờ ngủ trưa hoặc giờ ăn
Thay vì cố gắng thuyết phục khi bé đang khóc, bạn hãy chuyển sự chú ý của trẻ sang hướng khác
Chuyển “không” thành “có”, những lúc trẻ nhỏ giận dữ và muốn ném đồ. Thay vì nói: “Con không được làm như vậy nghe không?”, bạn hãy gợi ý về việc ra ngoài chơi ném bóng chẳng hạn
Trong giai đoạn tập đi, bé vẫn có thể ngủ trưa từ 1– 3 giờ mỗi ngày. Tuy nhiên, đừng để con chợp mắt khi gần đến giờ ngủ buổi tối. Nếu không, cả bạn lẫn bé đều sẽ gặp mệt mỏi đấy
Hình phạt vẫn là điều cần thiết để bé không hình thành thói quen xấu. Những khi con có xử sự không phù hợp với hoàn cảnh, bạn hãy bế bé đến một góc yên tĩnh để giúp con bình tĩnh lại.

Hiểu và đồng cảm với trẻ

Trẻ nhỏ là một cá thể độc lập và các con luôn muốn được thừa nhận, cư xử như “một người trưởng thành”. Vì vậy, bất cứ khi trẻ buồn, khóc hay bực bội… trẻ luôn cần người lớn thấu hiểu và đồng cảm với bé.

Khi được hỏi về khả năng kiểm soát cảm xúc trước hành động ăn vạ, mè nheo của con, nhiều ba mẹ cho rằng họ không giữ nổi bình tĩnh. Đó là lý do ở nhiều gia đình, người lớn thường quát mắng “Không được, mẹ cấm nghe chưa!”, “Hơi tý là ăn vạ, hư quá!”, “Nín ngay”… hoặc sử dụng các hình phạt, đòn roi để răn đe trẻ.

Tuy nhiên, với trẻ nhỏ, tất cả những câu cấm đoán, ra lệnh đó chỉ làm tăng cảm giác khó chịu trong con. Con sẽ càng ngang bướng, khó bảo, cảm thấy mất an toàn và có xu hướng bạo lực. Tính cách này ảnh hưởng tới hành vi ứng xử của con với người khác, thậm chí gây nên những hậu quả khôn lường.

Vì vậy, hãy lắng nghe, quan sát những hành động, lời nói của con để thấu hiểu vấn đề con gặp phải. Hãy cho con những lời gợi mở sự chia sẻ để con trải lòng như “À, con không thích cái này phải không?”, “Con bị ngã nên con đau đúng không?”, “Con muốn ăn bánh à?”, “Con đang khó chịu trong người phải không”… Điều này không chỉ giúp bé nguôi ngoai, dễ chịu mà còn tạo dựng niềm tin giữa con cái và ba mẹ hơn.

Hơn nữa, cách giao tiếp của ba mẹ với trẻ sẽ giúp các con cải thiện vốn từ vựng để có thể tự diễn tả cảm xúc hoặc ý muốn, nhu cầu của bản thân.

Quan sát để ngăn ngừa cơn giận dữ của con

Các chuyên gia và nhiều phụ huynh đều cho rằng, người lớn có thể dự đoán các thời điểm trẻ kích động để xoa dịu tâm trạng và giúp con lấy lại bình tĩnh trong thời kỳ khủng hoảng tuổi lên 2.

Đó là lý do các giáo viên Montessori đặc biệt nhấn mạnh về việc quan sát từng hành động, cử chỉ, hành vi… của trẻ. Thông qua quan sát, người lớn có thể dự đoán được trẻ thường xuyên thay đổi cảm xúc, hành động lúc nào và vì lý do gì. Ví dụ: Những ngày bạn thấy con mệt mỏi là khoảng thời gian con rất dễ khóc lóc, tức giận vô cớ… Cho nên, hãy dành thời gian quan tâm con, quan sát biểu hiện của con, lắng nghe con trọn vẹn nhất để mang đến cho con những cảm xúc tích cực nhất.

Hoặc hãy đưa cho con những gợi ý, chỉ dẫn trong từng tình huống trước khi trẻ có “cơ hội” nổi giận. Cụ thể: Khi mang giày cho con, bạn có thể chủ động hỏi con thích đôi giày màu trắng hay màu đỏ? Với cách này, các con sẽ phải đưa ra sự lựa chọn và không thể bùng phát cơn tức giận vô cớ khi bố mẹ trái ý mình.

Ngăn ngừa cơn giận dữ tạm thời

Các chuyên gia và nhiều phụ huynh đồng ý rằng có thể dự đoán các thời điểm khiến bé kích động và có thể xoa dịu tâm trạng của bé. Ví dụ, khi mang giày cho con, bạn hãy hỏi con thích màu gì. Bằng cách này, bé phải đưa ra sự chọn lựa và không thể bùng phát cơn tức giận.

Một gợi ý khác để ngăn chặn cơn tức giận do khủng hoảng tuổi lên 2 là nói cho bé biết bố mẹ định làm gì trước khi hành động. Dù vẫn chưa hình dung được mọi chuyện sẽ diễn biến thế nào, bé có thể dần quen với các bước thực hiện và không bị bối rối.

Ví dụ: Khi chuẩn bị đưa con ra ngoài, bạn có thể nói:

Mẹ sẽ thay quần áo cho con
Mẹ sẽ để con xem tivi trong lúc đợi mẹ thay đồ
Mẹ sẽ mang giày cho con
Mẹ sẽ bế con ra xe với bố

Cuối cùng, một mẹo nhỏ nữa để tránh bé bỗng dưng khó chịu là dự đoán trạng thái cảm xúc của con, đặc biệt trong những ngày bé tỏ ra mệt mỏi. Thay vì đưa trẻ đến công viên sau bữa ăn, bạn hãy ở nhà và chơi cùng con.

Dù khủng hoảng tuổi lên 2 của con yêu khiến bạn mệt mỏi nhưng hãy nhớ rằng hành động của bé không phải là sự thách thức mà con yêu chỉ đang phát triển sự độc lập và học cách thể hiện sự thất vọng.

Không áp đặt, hãy tạo điều kiện để con TỰ LẬP

Những câu nói “Con phải làm cái này…”, “Con không được phép làm cái kia…” chẳng thể làm con ngoan ngoãn, ngược lại càng làm cơn khủng hoảng tuổi lên 2 của con trở nên dữ dội hơn. Bởi ở giai đoạn này, trẻ nhỏ chưa nhận thức đầy đủ về hậu quả nên muốn làm theo ý mình, bất chấp đúng – sai, tốt – xấu.

Ở giai đoạn khủng hoảng tuổi lên 2, người lớn nên cho phép trẻ tự do lựa chọn trong khuôn khổ hoặc có thể đưa ra cho trẻ một số lựa chọn đơn giản và phù hợp với con. Con có thể tự do lựa chọn trò chơi con thích, những đồ vật con thích, tham gia hoặc không tham gia hoạt động cùng bố mẹ…Đồng thời, ba mẹ nên tạo mọi điều kiện để con được tự lập. Bởi các nghiên cứu về trẻ đã chỉ ra rằng: Ở giai đoạn từ 18 đến 24 tháng, trẻ có thể tự làm các việc đơn giản như: tự dùng tay lấy thức ăn, bê cốc uống nước, nhặt đồ chơi, bóc trứng,… Khi cho phép trẻ tự thực hiện công việc phù hợp với khả năng, con sẽ cảm thấy bản thân mình có ích và luôn được tôn trọng như một người lớn.

Có thể, cuộc khủng hoảng tuổi lên 2 hay khủng hoảng tuổi lên 3 của trẻ đều gây nên những mệt mỏi cho người lớn. Nhưng đó lại là quá trình phát triển tâm lý tự nhiên và độc lập của trẻ, giúp trẻ tự thẩm thấu kiến thức, hình thành nhân cách và kỹ năng. Cho nên, dù con bạn khủng hoảng ở bất cứ độ tuổi nào thì nguyên tắc quan trọng nhất mà ba mẹ cần nhớ chính là BÌNH TĨNH, ĐỒNG CẢM, KHÔNG ÁP ĐẶT hay CẤM ĐOÁN.

Hy vọng những thông tin mà Colosmom Yummy chia sẻ sẽ giúp ba mẹ cùng con vượt qua giai đoạn khủng hoảng tuổi lên 2 một cách nhẹ nhàng nhất.